Tập tục cản thi thực chất có nguồn gốc từ cộng đồng dân cư thuộc nhóm Miêu, ở khu vực Tương Tây, Trung Quốc. Theo truyền thuyết lưu truyền qua nhiều thế hệ, tập tục này được coi như một bí thuật, là một nhánh phụ của hệ thống vu thuật cổ xưa.
Nội dung chính:
1. Tập tục cản thi là gì?
Cản thi là hoạt động dẫn dắt và điều khiển thi thể, đây là một phong tục cổ xưa của người Miêu tại vùng Tương Tây, tỉnh Hồ Nam (Trung Quốc). Theo truyền thống, cản thi được xem như một loại bí thuật, thuộc lĩnh vực vu thuật.
Khu vực Tương Tây nằm ở phía Tây Bắc tỉnh Hồ Nam, chủ yếu gồm sông và núi với những con đường hiểm trở. Hoạt động cản thi chỉ diễn ra trong khu vực núi Tương Tây, về phía Bắc giáp Lãng Châu (Thường Đức) không xa hồ Động Đình, phía Đông tới Tĩnh Châu, phía Tây bao gồm Phù Châu và Vu Châu, còn Tây Nam thì trải dài đến Vân Nam và Quý Châu.
Theo truyền thuyết, các vùng đất này đều được coi là nơi có linh hồn, quê hương của tộc người Miêu. Nếu đi xa hơn, tức là vượt ra ngoài giới hạn, thì dù là người có “pháp thuật” cao siêu đến mấy cũng không thể khống chế được những thi thể (cương thi) đó nữa.
Người Tương Tây đã thực hành tục lệ cản thi từ rất lâu, thậm chí hình thành cả “nghề cản thi,” còn những người có khả năng này được gọi là “thầy cản thi.” Vậy ai đã tạo ra nghề nghiệp và phong tục kỳ lạ này?
Có lời đồn rằng, tập tục rùng rợn này có liên quan tới “kì môn độn giáp” – một môn huyền học của Đạo giáo, phân ra hai hệ nhỏ nữa là phép thuật và bói toán, khởi nguyên từ phép tính cửu cung tới thời nay.
Xưa kia, vùng đất Tương Tây có hoàn cảnh sống vô cùng khắc nghiệt, từ thời cận đại đã có chiến loạn liên miên, cuộc sống nghèo khổ khiến nhiều người dân phải bỏ quê nhà, xa xứ kiếm ăn. Nếu lỡ gặp phải thiên tai hay tai nạn không có tiền chữa trị, chỉ đành chết tha hương.
Xưa kia, vùng đất Tương Tây có hoàn cảnh sống vô cùng khắc nghiệt, từ thời cận đại đã có chiến loạn liên miên, cuộc sống nghèo khổ khiến nhiều người dân phải bỏ quê nhà, xa xứ kiếm ăn. Nếu lỡ gặp phải thiên tai hay tai nạn không có tiền chữa trị, chỉ đành chết tha hương.
Nhưng người Trung Hoa luôn có quan niệm lá rụng về cội, tức người sau khi qua đời phải được đưa về cố hương để mai táng, hồn về quê cũ, có như vậy linh hồn người chết mới có thể ngủ yên.
Nhưng thời xưa, giao thông chưa phát triển, muốn vận chuyển người chết chỉ có thể đi bằng đường thủy hoặc đường bộ. Vùng đất này dòng nước chảy xiết, đá ngầm nhấp nhô, nếu đi đường thủy thì vô cùng nguy hiểm. Có khi thi thể chưa về tới nhà thì người nhà vận chuyện thi thể đã bỏ mạng.
Người xưa thường rất kiêng kị với người chết, không một thuyền bè nào sẵn lòng vận chuyển thi thể, vì vậy việc di chuyển bằng đường thủy trở nên không khả thi.
Nếu muốn về nhà, bắt buộc phải chọn lối đi bộ. Thế nhưng, địa hình rừng núi hiểm trở, cây cối rậm rạp và khí hậu u ám làm cho con đường này cũng rất đầy rẫy nguy hiểm, không phương tiện nào có thể đi vào và không ai dám lái qua khu vực đó.
Vì lý do này, nghề cản thi đầy bí ẩn đã ra đời. Chỉ có cản thi mới giúp người quá cố có thể trở về nơi an nghỉ cuối cùng.
Vì lý do này, nghề cản thi đầy bí ẩn đã ra đời. Chỉ có cản thi mới giúp người quá cố có thể trở về nơi an nghỉ cuối cùng.
2. Thầy cản thi – người dẫn đường cho xác chết
Khi nhắc đến phong tục cản thi, không thể không nói tới thầy cản thi – người được coi là “hướng dẫn cho linh hồn trở về quê hương”.
Quá trình cản thi vô cùng huyền bí, nhưng việc trở thành thầy cản thi thì càng bí ẩn hơn nữa.
Có những lời đồn rằng, để trở thành thầy cản thi, người đó phải trải qua nhiều thử thách. Đầu tiên, cơ thể phải khỏe mạnh và dương khí phải mạnh mẽ mới có thể kìm hãm âm khí từ xác chết; thứ hai, thân hình cần to lớn và đặc biệt, diện mạo càng xấu càng tốt.
Người xưa tin rằng ngoại hình xấu xí có thể xua đuổi tà ma, quỷ dữ sẽ không dám lại gần, đồng thời cũng có thể làm sợ hãi những người hiếu kỳ đứng xem bên đường. Điều này sẽ góp phần giúp quá trình cản thi diễn ra dễ dàng hơn.
Tuy nhiên, như vậy vẫn chưa đủ để trở thành thầy cản thi. Yêu cầu khắt khe hơn là “thí sinh” phải được người có kinh nghiệm hướng dẫn quay mặt về phía mặt trời, xoay một vòng tại chỗ, và chỉ khi tiếng hô dừng lại, nếu xác định được rõ phương hướng thì mới được xem là đủ tiêu chuẩn.
Bởi vì cản thi đều được tiến hành vào ban đêm, đường đi chằng chịt bụi cây bụi cỏ, có những ngày trời không trăng không sao, rất khó để xác định được phương hướng. Khi đó nếu như không có kỹ năng cảm nhận được phương hướng sẽ rất dễ gặp “ma dẫn đường”, vĩnh viễn lòng vòng quanh núi, không tìm thấy đường ra.
Và bài kiểm tra cuối cùng là về tâm lý. Thầy cản thi cũ sẽ bỏ một lá ngô đồng trên một ngôi mộ trên núi, đêm đến, người mới sẽ đến đó và lấy về, nếu như làm được thì coi như chính thức nhập môn.
3. Quá trình diễn ra tập tục cản thi
Còn về nguyên lý tiến hành cản thi, các bước cụ thể không được tiết lộ rõ ràng bởi mỗi môn phái, mỗi địa phương khác nhau lại có phương pháp cản thi khác nhau. Tuy nhiên, qua những lời truyền lại, vẫn có một số quy củ thống nhất có thể kể đến như:
Đầu tiên, quá trình cản thi từ lúc đi cho đến lúc dừng chỉ có mặt một người sống duy nhất. Sau khi đưa thi thể ra khỏi quan tài, thầy cản thi ngậm nước bùa rồi phun vào mặt thi thể, làm xong thi thể sẽ “sống dậy”.
Thứ hai, thầy cản thi phải coi trong quy tắc “3 cản – 3 không cản” tức là có 3 “người” được cản và 3 “người” không được cản. Bạn có biết: Nghi lễ thây ma biết đi trở về nhà của người Indonesia
Cụ thể, người bệnh chết, người tự sát và sét đánh chết cháy tay cháy chân không đầy đủ thì có thể cản. Người xưa cho rằng những người chết kiểu này đa phần đều không tự nguyện, luôn nhớ về quê nhà cho nên hồn phách có thể dễ dàng được dẫn về quê hương.
Còn người bị chém đầu, người treo cổ, người nhốt lồng củi thì không được cản. Bởi những người này hoặc là hồn phách đã bị mang đi không thể dẫn về, hoặc là khi còn sống làm nhiều chuyện ác hại người, nếu dẫn về sẽ bị biến thành ác quỷ.
Trên đường cản thi, sẽ có những địa điểm dựng chân để thầy cản thi dừng lại, gọi là “quán trọ tử thi”. Thầy cản thi sẽ đến đây vào trước khi hừng đông, sau đó đưa thi thể vào nằm lại trong quan tài.
Lúc này, thầy cản thi sẽ phun một ngụm nước bùa vào mặt tử thi, thi thể sẽ phục hồi nguyên trạng, không động đậy nữa. Đợi đến khi trời tối, sẽ tiếp tục rời đi.
Cũng có không ít tài liệu cho rằng, tập tục cản thi thực chất là phải cõng thi thể. Trên thực tế, người cản thi sẽ phanh thây thi thể ra, chỉ giữ lại tay chân, sau đó quét một loại nước thuốc đặc chế lên phần cắt để tránh bị hư thối.
Một người phụ trác cõng phần tay chân này rồi mặc lên người một bộ đồ đen che kín toàn bộ thân thể, bao gồm cả mặt mũi.
Trong khi đó, một người khác sẽ giả làm đạo sĩ cản thi để đi phía trước làm công tác ném tiền giấy, rung chuông, chỉ phương hướng di chuyển cho người cõng thi thể. Cả hai phối hợp làm ra không khí u ám, rùng rợn để không ai dám lại gần. Nếu quãng đường quá xa, cả hai sẽ thay phiên trao đổi thân phận.
4. Chân tướng của tập tục cản thi
Ngày nay, nghề cản thi đã trở thành một huyền thoại cùng với những đồn đoán về nghề nghiệp và phong tục chôn cất ở vùng Tương Tây. Tuy nhiên, từ khi nghề này xuất hiện, nhiều người đã nỗ lực nghiên cứu để khám phá những bí ẩn liên quan nhưng vẫn chưa có kết quả. Mặc dù điều này chưa được xác nhận, nhưng một số người đã cho rằng việc di chuyển thi thể là do hai người nâng lên từ phía trước và phía sau.
Đầu tiên để thi thể mặc một bộ quần áo rộng thùng thình, hai cánh tay được cố định bằng gậy trúc giấu kín dưới tay áo. Sẽ có 2 người cản thi, một người đi ở phía trước để mở đường, chính là thầy cản thi ở trên; còn một người mặc trang phục giống như tử thi đi ở cuối đội ngũ.
Hai người này sẽ đi một trước một sau, đem gậy trúc buộc thi thể đặt lên người mình, nâng thi thể đi đường. Lúc này, hai chân của thi thể sẽ cách mặt đất một khoảng, nhìn từ phía xa giống như hai tay nâng lên, nhảy từng bước về phía trước.
Vì hoạt động này chỉ diễn ra ban đêm, quãng đường di chuyển toàn đi qua những nơi âm u, rừng rú, cây cối rậm rạp nên nhiều người sợ không dám tới gần. Do vậy cũng không có ai có thể quan sát cụ thể quá trình cản thi để chứng thực.
Còn có người nói, thi thể được cản không đầy đủ, vì trọng lượng của thây khô không nhẹ nên rất khó để mang theo chúng di chuyển đường dài hay trèo đèo lội suối, cho nên nhóm làm nhiệm vụ cản thi sẽ chặt đầu và tay chân thi thể giữ lại, phần thân thể thì bỏ đi.
Khi tới nhà người chết, người cản thi sẽ dùng rơm rạ thay thế thân thể, rồi mặc áo liệm và chôn xuống huyệt mộ như bình thường.
Thêm một giả thuyết khác là, thực chất nhóm người cản thi chính là một nhóm tội phạm che giấu và buôn lậu thuốc cấm. Người chết vốn xui xẻo, không ai dám đến gần, hơn nữa hoạt động cản thi ai nghe cũng thấy rất tà đạo nên mọi người đều trốn thật xa. Cứ như vậy, thuốc cấm và hàng buôn lậu được vận chuyển hết sức thuận lợi.
Tổng kết
Nói chung, tất cả chỉ dừng lại ở mức suy đoán, ngay cả khoa học vẫn chưa thể có câu trả lời chính xác cho hiện tượng cản thi này. Và trong xã hội phát triển hiện đại như ngày nay, “cản thi Tương Tây” cũng dần biến mất, chỉ còn thấy trong phim ảnh hoặc truyện giả tưởng.
