Theo quan niệm của người xưa, lửa được coi là món quà từ các vị thần, nhằm giúp con người có thể nấu nướng, giữ ấm, thắp sáng trong đêm và nâng cao chất lượng cuộc sống. Chính vì thế, lửa không chỉ là biểu trưng cho sức mạnh mà còn thể hiện sự thiêng liêng và hạnh phúc đối với người Việt. Do đó, văn hóa dân gian đã hình thành nhiều phong tục kiêng kỵ đối với lửa.
Nội dung chính:
Những điều kiêng kỵ đối với lửa nên tránh
Đây là tục kiêng rất quan trọng đối với người xưa. Theo đó, lửa và nước được cho là tượng trưng cho tài lộc, may mắn. Vì vậy, nếu cho lửa tức là cho người khác cái đỏ, cái may mắn của bản thân. Cả năm sẽ không giữ được tiền bạc, may mắn.
Kiêng nhổ nước bọt, tiểu tiện vào lửa
Sở dĩ như vậy vì người xưa quan niệm rằng lửa là vật thiêng liêng, thuần khiết và trong sạch nên tất cả những gì bẩn thỉu, giả dối, xảo trá… đưa vào lửa đều bị vạch trần.
Từ quan niệm này mà ngày nay trong dân gian vẫn còn truyền lại các câu chuyện cổ kể về những con người bị xử tội bằng cách đưa lên giàn thiêu, nếu người đó có tội lỗi thì bị lửa thiêu cháy, nhưng nếu người đó trong sạch vô tội sẽ làm lửa trên giàn thiêu tự tắt. Lửa thiêng liêng như thế, thuần khiết như thế nên nếu ai làm ô uế ngọn lửa thì sẽ bị thần lửa trừng phạt. Nước bọt, nước dãi khi đã ra khỏi miệng thì coi là bẩn, là uế tạp… vì vậy không ai được nhổ nước bọt vào lửa. Người xưa cho rằng, nếu ai nhổ nước bọt vào lửa thì sẽ bị sưng mồm hoặc cấm khẩu, hoặc lở mồm, thụt lưỡi.
Từ quan niệm này mà ngày nay trong dân gian vẫn còn truyền lại các câu chuyện cổ kể về những con người bị xử tội bằng cách đưa lên giàn thiêu, nếu người đó có tội lỗi thì bị lửa thiêu cháy, nhưng nếu người đó trong sạch vô tội sẽ làm lửa trên giàn thiêu tự tắt. Lửa thiêng liêng như thế, thuần khiết như thế nên nếu ai làm ô uế ngọn lửa thì sẽ bị thần lửa trừng phạt. Nước bọt, nước dãi khi đã ra khỏi miệng thì coi là bẩn, là uế tạp… vì vậy không ai được nhổ nước bọt vào lửa. Người xưa cho rằng, nếu ai nhổ nước bọt vào lửa thì sẽ bị sưng mồm hoặc cấm khẩu, hoặc lở mồm, thụt lưỡi.
Kiêng đốt lửa bằng những thứ bẩn
Nhân dân chúng ta rất tránh việc đốt lửa bằng những vật liệu bẩn như cọc chuồng lợn, cửa nhà vệ sinh, giường người chết, hay gỗ ván. Sự kiêng kỵ này xuất phát từ hai lý do. Thứ nhất, những vật đó được coi là bẩn thỉu, nếu đốt lên sẽ thải ra khói độc hại ảnh hưởng đến sức khỏe. Thứ hai, việc đun các thứ đó có thể làm ô uế không gian bếp, khiến gia chủ phạm tội với Táo quân, từ đó gia đình sẽ gặp xui xẻo.
Kiêng xây cất nhà bếp vào ngày Hỏa
Người xưa tin rằng việc xây dựng nhà bếp vào ngày thuộc hành Hỏa có thể dẫn đến những rắc rối trong tương lai, đặc biệt là khả năng xảy ra hỏa hoạn khi bắt đầu sử dụng căn bếp đó. Quan niệm này xuất phát từ việc đánh giá sự ảnh hưởng của các yếu tố như thời gian và nguyên lý ngũ hành đối với sự an toàn và may mắn trong không gian sống.
Kiêng ngồi quay lưng vào lửa
Người xưa kiêng quay lưng lại với lửa vì cho rằng như vậy là coi thường lửa, sẽ bị lửa nổi giận gây nên hỏa hoạn. Vì vậy khi làm bất kể chuyện gì tiếp xúc với lửa như đốt vàng mã, thắp hương, nấu bếp, sưởi ấm… người ta đều quay mặt về phía lửa.
Kiêng nhổ nước bọt, dùng que cời, đũa gõ hay tiểu tiện vào đầu Táo quân
Quan niệm này xuất phát từ tục thờ Táo quân. Theo tục này thì đầu rau được dân gian tôn làm Táo quân (tức là vua bếp). Hàng năm cứ đến ngày 23 tháng Chạp là các gia đình đều mua áo mũ và cá chép để Táo quân lên chầu Trời, báo cáo lại với Ngọc Hoàng mọi việc tốt xấu trong gia đình suốt một năm qua. Nếu sự báo cáo của Táo quân tốt đẹp thì gia đình được ban phúc lộc, ngược lại thì gia đình sẽ bị giáng họa. Vì vậy mà trong cuộc sống sinh hoạt thường ngày, mọi gia đình đều rất coi trọng vua bếp, không ai được phép có hành vi hỗn xược, xúc phạm đến ngài. Người xưa cho rằng, việc nhổ nước bọt, tiểu tiện hay gõ vào đầu Táo quân sẽ bị thần lửa hay Táo quân trị tội bằng cách làm cho bộ hạ sưng to lên.
Trên đây là những điều tối kỵ mà chúng ta cần phải lưu ý khi nhắc đến lửa cũng như các vật dụng có liên quan đến lửa. Những thông tin này rất quan trọng và cần thiết để tránh những điều không may xảy ra trong cuộc sống hàng ngày của chúng ta.
