Trộm vía” là một cụm từ khá phổ biến và thường được sử dụng trong giao tiếp hàng ngày, đặc biệt khi muốn dành lời khen ngợi cho ai đó, nhất là trẻ nhỏ. Tuy nhiên, không phải ai cũng hiểu rõ ý nghĩa thực sự của cụm từ này. Nhiều người chỉ đơn giản lặp lại theo thói quen mà không tìm hiểu sâu về nguồn gốc hay lý do tại sao chúng ta lại dùng từ “trộm vía”. Trong bài viết này, chúng tôi sẽ làm sáng tỏ những thắc mắc liên quan đến cụm từ thú vị này để bạn có thể hiểu rõ hơn về nó.
Nội dung chính:
Trộm vía là gì?
Trộm vía là một cụm từ rất hay được sử dụng trong văn nói của người Việt, nhất là ở các tỉnh miền Bắc, với mục đích để khen những đứa trẻ với hàm ý muốn nói những đứa bé đẹp đẽ, bụ bẫm, ngoan hiền là do các đấng thần linh, tổ tiên phù hộ. Một số địa phương có thể dùng từ “cơm muối” với ý nghĩa tương tự.
Theo giải thích trong từ điển tiếng Việt: “Trộm vía” là lời mở đầu, là khẩu ngữ khi nói lời khen một đứa bé, để tránh cho lời khen khỏi chạm vía và thành điềm chẳng lành, theo quan niệm dân gian.
Trong đó, “vía” là có thể hiểu là năng lượng tinh thần, mà nhờ năng lượng đó con người ta có thể sống được một cách khỏe mạnh.
Khi một vía nào đó bị phạm, nó sẽ khiến cho cơ thể bị đau yếu, người Việt tin rằng những tác động bên ngoài vào mắt, mũi miệng lưỡi khiến cho vía bị lay động và có thể dẫn tới bệnh tật.
Ví dụ như là: “Trộm vía cháu xinh quá”; “Trộm vía cháu khỏe quá”,… những câu khen này sẽ trở nên ngược lại nếu người nói quên mất việc sử dụng cụm từ trộm vía.
Đó là lý do trong cuộc sống hàng ngày chúng ta vẫn thường nghe thấy ông bà, cô bác khen những đứa trẻ nhà hàng xóm những câu dạng như: “Trộm vía, em bé bụ bẫm quá”, “Trộm vía cháu ngoan quá vậy”…
Vì sao phải nói “trộm vía”?
Mục đích của việc nói “trộm vía” ở đầu câu khen một người, đặc biệt là trẻ nhỏ, là để bảo vệ lời khen khỏi những điều xấu. Trước đây, ông bà ta tin rằng khi dành lời khen cho một em bé sẽ dễ bị các linh hồn bắt đi. Cách dùng “trộm vía” thể hiện một tín ngưỡng tâm linh và nét văn hóa đặc sắc của Á Đông, đặc biệt là văn hóa Việt Nam.
Hơn nữa, vì sức mạnh của trẻ nhỏ còn yếu, cần phải được bảo vệ, nên trước khi khen ngợi, người lớn thường xin phép các vị thần linh. Do đó, mỗi khi có ý định khen ngợi sự đáng yêu hay khỏe mạnh của trẻ, họ thường thêm cụm từ “trộm vía” như một cách cầu nguyện. Nhờ vậy, việc sử dụng từ “trộm vía” ở đầu câu giúp xua tan những điều không may mắn, góp phần bảo vệ sức khỏe và sự an toàn cho trẻ.
Bên cạnh đó, cũng có một giải thích khác rằng ma quỷ hoặc lòng ghen tỵ có thể gây rắc rối cho những trẻ ngoan. Vì lý do đó, ngày xưa nhiều người đã đặt tên cho con cái với những cái tên xấu để tránh sự chú ý của ma quỷ và làm cho việc nuôi dạy dễ dàng hơn. Họ cũng thường thêm “trộm vía” vào trước câu khen nhằm lén lút tán thưởng mà không để cho ma quỷ biết. Trong đời sống hàng ngày, các bà mẹ thường sử dụng câu “trộm vía” như một thói quen. Dù những yếu tố này chưa được khoa học chứng minh, nhưng vẫn nên có sự cẩn trọng để tránh bất trắc.
Nguồn gốc của từ “trộm vía”
Nguồn gốc của câu nói này là do người xưa quan niệm, con trai có “ba hồn bảy vía”, còn con gái thì có “ba hồn chín vía”. Khi trẻ vừa chào đời, còn non nớt, vía rất yếu, cần được bảo vệ. Một khi vía bị động chạm, con người sẽ bị ốm đau, bệnh tật… Đối với trẻ nhỏ, trẻ sơ sinh thì phần vía của các bé còn yếu nên trước khi khen các bậc ông bà, cha mẹ, người lớn thường nói trộm vía như một lời xin phép để kiêng cữ, không làm ảnh hưởng tới phần “vía” của các bé.
Đây cũng được coi như là một lời xin phép bởi ngộ nhỡ một người có vía dữ dằn khen bé chẳng hạn sẽ át vía của bé làm cho bé sợ hãi và quấy khóc.
Tại sao nói “trộm vía” mà không phải “trộm” gì khác?
Mọi người thường nói “trộm vía” thay vì “trộm bóng”, “trộm hình”, “trộm hồn”, hay “trộm phách” là vì sự khác biệt về “vía” giữa các giới tính. Theo quan niệm từ tổ tiên, khi khen trẻ em mà không thêm từ “trộm vía” thì lời khen có thể không còn tác dụng tích cực, khiến trẻ không giữ được vẻ đẹp và sức khỏe như trước.
Theo nghiên cứu của Nguyễn Hùng Vĩ, lý do chúng ta dùng “trộm vía” thay vì “trộm hồn” là bởi trong tiếng Hán cổ, “hồn” và “vía” đều thuộc về thuật ngữ “hồn phách”. Trong đó, hồn phản ánh tư tưởng và cảm xúc con người, còn phách liên quan đến khí chất. Khi dịch sang tiếng Việt, “phách” mang ý nghĩa tương tự như “vía”. Ngoài ra, “trộm hồn” thường được sử dụng để nói đến những người đã khuất.
Tác giả bài viết này cho rằng việc sử dụng cụm từ “trộm vía” kết hợp với hậu tố của nó ví dụ: “Trộm vía cháu bụ bẫm quá”, “Trộm vía cháu nhìn thông minh quá”, “Trộm vía cháu ngoan quá, kháu khỉnh quá”… nhằm để khen các bé chỉ là quan niệm dân gian mang màu sắc tâm linh chứ không hề có căn cứ khoa học.
Cách trộm vía cho trẻ sơ sinh như thế nào?
Nếu không may trẻ sơ sinh có hiện tượng phải vía thì các mẹ cũng đừng quá lo vì có rất nhiều cách trộm vía trẻ sơ sinh ngoan ngoãn, nghe lời trở lại. Dưới đây là một số cách trộm vía được các bà, các mẹ áp dụng nhiều nhất:
-
Đốt hạt bồ kết
Khi chuẩn bị đưa bé từ bệnh viện về nhà, nhiều gia đình thường đốt quả bồ kết để trộm vía cho cháu mình. Lúc này, các bà các mẹ cần chuẩn bị một chậu than nhỏ và cho vào đó vài trái bồ kết rồi đốt, chờ đến khi mùi của bồ kết lan tỏa khắp phòng trong 5 phút với mục đích xua đuổi đi vía xấu rồi mới bế bé vào.
Khi thực hiện cách đốt bồ kết này, mẹ nên cho bé sang phòng khác trong lúc chờ đợi để tránh khói than ám vào người gây ảnh hưởng đến hệ hô hấp của bé nhé.
-
Treo tỏi ở cửa ra vào
Theo truyền thuyết dân gian từ thuở xa xưa, ma quỷ được cho là cực kỳ kiêng kỵ tỏi. Vì vậy, nhiều bà mẹ thường đặt những nhánh tỏi vào người của trẻ nhỏ khi phải ra ngoài ban đêm, hoặc treo một búi tỏi ở cửa ra vào với hy vọng tiêu diệt những điều không may mắn. Phương pháp này rất đơn giản và dễ thực hiện, nên đã trở thành thói quen của nhiều bậc phụ huynh trong thời gian chăm sóc sau sinh tại nhà.
-
Treo cành dâu tươi
Một cách khác mà các mẹ cũng có thể tham khảo đó là lấy cành dâu tươi rồi treo ở trước cửa phòng ngủ hoặc lối ra vào. Nếu trẻ sơ sinh phải vía và quấy khóc nhiều thì mẹ có thể dùng cành dâu đó vụt vào không khí nơi bé nằm, thực hiện việc này cho đến khi bé ngừng quấy khóc thì mới dừng lại.
-
Đặt dao hoặc kéo ở dưới nơi bé nằm
Để dao hoặc kéo dưới chiếu hoặc gối là biện pháp tránh mất vía không chỉ dành cho trẻ nhỏ, mà người lớn cũng có thể áp dụng khi cảm thấy yếu bóng vía. Hành động này giúp trẻ cảm thấy yên tâm và có giấc ngủ sâu hơn, không bị thức giấc hay quấy khóc. Tuy nhiên, các bậc phụ huynh cần lưu ý bọc kỹ dao kéo để đảm bảo an toàn cho trẻ.
Ý nghĩa của từ trộm vía trong cuộc sống hàng ngày
– Trộm vía bỏ bụng là gì?
Từ này được các chị em đang làm mẹ hay sắp làm mẹ áp dụng rất nhiều. Một ví dụ đơn giản cho bạn dễ hình dung: Chị gái của bạn đang có bầu em bé, vừa hay em bé hàng xóm nhà bạn cũng mới sinh mà em bé đó còn xinh xắn, khỏe khoắn và bụ bẫm, ai nhìn cũng yêu. Chị gái của bạn cũng mong em bé sắp ra đời sẽ được như vậy nên rất muốn được “trộm vía bỏ bụng” cho con mình cũng được ngoan ngoãn sau khi ra đời.
Cụm từ này cũng tương tự với “trộm vía khi mang thai”.
– Trộm vía 2 vạch bỏ bụng là gì?
Con cái không chỉ mang lại niềm hạnh phúc mà còn là tương lai cho cha mẹ, vì vậy các cặp vợ chồng chưa có con thường cảm thấy lo lắng và sốt ruột. Do đó, nhiều phụ nữ đã tìm cách “xin vía” từ những người đã có con dễ dàng. Hai vạch ở đây ám chỉ hai vạch trên que thử thai.
– Trộm vía bán hàng là gì?
Nếu bạn đang kinh doanh mà tình hình không được suôn sẻ, trong khi bạn của bạn lại mở hàng rất tốt, bạn có thể nhờ người bạn này đến làm khách hàng đầu tiên để lấy lại vận may. Thêm vào đó, bạn cũng có thể đứng ngoài cửa, đốt một mảnh giấy rồi vứt xuống đất. Nam sẽ nhảy 7 lần, nữ nhảy 9 lần và vừa nhảy vừa nói: “Đốt vía đốt van, vía tốt ở lại, vía xấu xin đi.”
Cách dùng từ trộm vía ở các vùng miền
Không chỉ người miền bắc, người miền trung hay miền nam cũng có cách khen ngợi trẻ nhỏ. Tuy nhiên, ở mỗi vùng sẽ có cách kêu khác nhau.
– Cách nói “trộm vía” ở miền Bắc:
Người miền Bắc thường dùng kèm từ “trộm vía” với các câu sau
- “Trộm vía bé bụ bẫm quá”.
- “Trộm vía bé háu ăn quá”.
- “Trộm vía bé ngoan quá”.
- “Trộm vía bé kháu khỉnh quá”…
– Cách nói “trộm vía” ở miền Trung và miền Nam:
Khác với người miền Bắc, người miền Trung và miền Nam không sử dụng từ “trộm vía”, họ thường khen một đứa trẻ bằng những câu nói ngược. Chẳng hạn như:
- “Bé nhìn ‘ghét’ dễ sợ”.
- “Bé có tướng ngủ ‘xấu’ quá”.
- “Bé da ‘đen’ quá”…
Hàm ý những câu nói đều mang ý nghĩa là khen đứa trẻ đó, đáng yêu, bụ bẫm, ngoan hiền,…
Trên đây là những kiến thức bổ ích liên quan đến từ trộm vía mà NgàyĐẹp.info muốn chia sẻ đến bạn. Hy vọng bài viết sẽ giúp ích đến bạn.
